Chính khí là chất dinh dưỡng vận hành trong nhân thể

SKĐS – Chính khí là chất dinh dưỡng vận hành trong nhân thể, là sự hoạt động của các tạng phủ và khí quan.

Có thể hiểu là cách gọi tổng thể về hoạt động công năng bình thường của cơ thể, tức là khả năng tự bản thân điều tiết, khả năng thích ứng với hoàn cảnh, sức đề kháng và hệ thống miễn dịch có khả năng phòng bệnh chống lại tà khí (các yếu tố ngoại lai xâm nhập gây bệnh) và khả năng tự khỏi bệnh.

Tác dụng của chính khí

Tự mình điều tiết để thích ứng với sự thay đổi của nội và ngoại cảnh để duy trì cân bằng âm – dương, giữ gìn cơ thể khỏe mạnh.

Kháng lại tà khí để phòng bệnh hoặc khi cơ thể mắc bệnh thì khu tà đưa ra ngoài và khả năng cơ thể tự phục hồi sau khi mắc bệnh hoặc khi cơ thể bị hư nhược thì tự mình thay đổi và hồi phục sức khỏe.

Trong đại dịch COVID-19 hiện nay, việc bảo vệ, phục hồi và nâng cao chính khí có ý nghĩa hết sức quan trọng, để chống lại dịch bệnh. Kinh nghiệm của y học cổ truyền về vấn đề nâng cao chính khí  hết sức phong phú.

Biện pháp không dùng thuốc

Hàng ngày nên tiến hành day bấm hoặc cứu huyệt Túc tam lý:

Ðây là huyệt nằm trên đường kinh Vị, có công dụng điều lý tỳ vị, kiện vận tỳ dương, ôn trung tán hàn, bổ trung ích khí, điều hoà khí huyết, tuyên thông khí cơ, đạo khí thượng hành, phù bản cố nguyên, bổ hư cường thân. Có nhiều cách để tác động lên Túc tam lý như day bấm, châm, cứu, thuỷ châm, laser châm, điện châm, từ châm, điện – từ châm, trong đó thông dụng và đơn giản nhất là tự day bấm và cứu bằng điếu ngải. Tự day bấm là dùng ngón tay cái hoặc ngón tay giữa day bấm huyệt trong khoảng 1 – 2 phút với một lực vừa phải sao cho đạt cảm giác tê tức tại chỗ và lan xuống bàn chân là được, mỗi ngày làm 2 lần vào lúc ngủ dậy buổi sáng và trước khi ngủ tối.

Tập Nội dưỡng công

Ðây là một trong những phương pháp chủ yếu thuộc thể loại tĩnh công, thông qua điều thân, điều tức và điều tâm khiến cho cơ thể thư giãn, hô hấp điều hoà và tâm tưởng điềm tĩnh, có công dụng bồi bổ chính khí, phù chính khu tà. Cụ thể:

Ðiều thân: Nằm ngửa ngay ngắn trên giường, đầu hơi cúi về trước, hai mắt nhắm hờ, hai tay duỗi thẳng tự nhiên dọc theo thân mình, lòng bàn tay úp xuống, chân duỗi thẳng, hai gót khép lại, các ngón chân xòe ra tự nhiên. Nếu ngồi thì ngồi ngay ngắn trên ghế, đầu hơi cúi về trước, hai mắt nhắm hờ, ngực nhô lưng thẳng, hai vai và khuỷu tay thả lỏng, ngón tay duỗi, lòng bàn tay úp xuống đặt trên đùi, hai chân cách nhau cùng tầm với vai, gối gấp 90o bàn chân bám đất.

Ðiều tức: Thở bằng mũi hoặc thở bằng cả mũi và miệng, trước tiên hít vào, không nín thở mà từ từ thở ra, thở ra xong mới ngừng thở (hít vào – thở ra – ngừng thở), luân phiên đều đặn như vậy. Phối hợp với niệm câu từ như cách thứ nhất. Khi hít vào lưỡi nâng lên chạm hàm ếch, khi thở ra lưỡi hạ xuống và khi ngừng thở lưỡi bất động.

Ðiều tâm: Tự giác khống chế hoạt động ý thức, tập trung tư tưởng vào Ðan điền (tương ứng với huyệt Khí hải, nằm ở trên đường trục giữa cơ thể, dưới rốn 1,5 thốn đồng thân).

Biện pháp dùng thuốc

Hàng ngày nên chọn dùng một trong ba loại trà thuốc cổ:

Ngọc bình phong ẩm gồm có ba vị: Hoàng kỳ sao 18g, bạch truật sao 12g, và phòng phong 6g, ba vị sấy khô, tán vụn, hãm với nước sôi trong bình kín, sau chừng 15 – 20 phút thì dùng được, uống thay trà trong ngày.

Nhân sâm cố bản trà: Nhân sâm 120g, mạch môn 240g, thiên môn 240g, thục địa 240g, sinh địa 240g. Tất cả sấy khô tán vụn, mỗi ngày dùng 40 – 50g hãm với nước sôi trong bình kín, sau chừng 20 phút thì dùng được, uống thay trà trong ngày.

Diên niên ích thọ bất lão trà: Hà thủ ô 240g, địa cốt bì 120g, bạch linh 120g, sinh địa 90g, thục địa 90g, mạch môn 90g, thiên môn 90g, nhân sâm 90g. Tất cả sấy khô, tán vụn, mỗi ngày dùng 30 – 50g hãm với nước sôi trong bình kín, sau 20 – 30 phút thì dùng được, uống thay trà trong ngày.

Biện pháp dùng món ăn – bài thuốc

Nên chọn dùng và thay đổi theo 3 món dược thiện:

Hà thủ ô 15g, kỷ tử 15g, đỗ trọng 9g, đuôi lợn 1 cái làm sạch luộc qua, cắt đoạn. Tất cả cho vào nồi hầm nhỏ lửa với 800 ml nước, cô còn 300 ml nước là được, ăn đuôi lợn, uống nước cốt.

Công dụng: Bổ can ích thận, dưỡng huyết điền tinh.

Tủy sống bò 150g, đông trùng hạ thảo 5g, hoài sơn 10g, gừng tươi, hành và gia vị vừa đủ. Tất cả cho vào liễn sành, ướp gia vị, cho thêm 50 ml nước, đậy kín miệng rồi đem hấp cách thủy chừng 60 phút là được, chia ăn vài lần.

Công dụng: Bổ tinh ích trí, tráng dương an thần.

Chim cút (rút xương) 150g, tủy sống lợn 50g, long nhãn 40g, đường phèn 40g, hành 5g, gừng tươi, gia vị và nước dùng gà vừa đủ. Chim cút làm sạch chặt miếng, để ráo nước; tủy lợn trần qua, loại bỏ gân xơ; long nhãn dùng nước ấm rửa sạch; gừng tươi đập dập. Tất cả cho vào bát đem hấp cách thủy.

Công dụng: Bổ ngũ tạng, an tâm thần, tăng trí lực và tăng cường chính khí.

Những cách thức trên đây nhìn chung đều đơn giản, dễ kiếm, dễ chế và dễ dùng. Khi phối hợp hài hòa, thực hành đều đặn và kiên trì sẽ rất hữu ích cho việc bồi bổ sức khỏe, nâng cao sức đề kháng, năng lực miễn dịch, dự phòng và hỗ trợ trị liệu tích cực bệnh tật.